یکی از دغدغه‌های والدین، شروع تغذیه تکمیلی شیرخواران است.

تا زمانی که شیرخوار، از شیر مادر تغذیه می‌کند، والدین مشکلی برای تغذیه وی ندارند. اما هنگام شروع تغذیه تکمیلی، سختی‌های والدین در رابطه با تغذیه تکمیلی، آغاز می‌شود.

 از کی شروع کنم؟ با چی شروع کنم؟ چه مقدار به بچه بدم؟ چه جوری بهش بدم؟ و…. سوالاتی هستند که والدین و بخصوص مادران، از پزشک کودکشان می‌پرسند.

رشد شیرخواران در ماه‌های اول تولد، سریع است و هر چه سن شیرخوار افزایش یابد، سرعت رشد وی نیز کمتر می‌شود.

وزن نوزاد هنگام تولد به‌طور متوسط بین۳ تا ۴ کیلوگرم است و بیشتر کودکان در پایان سال اول به حدود ۹ تا ۱۰ کیلوگرم می‌رسند.

 پس از یک‌سالگی سرعت رشد کم می‌شود و به مقدار ثابت حدود ۵/۲ کیلوگرم در سال می‌رسد. هنگام بلوغ، سرعت رشد یک‌باره افزایش می‌یابد و طی ۴ تا ۶ سال ادامه دارد.

 والدین می‌توانند با استفاده از نمودارهای رشد (برای پسران و دختران)، روند رشد فرزندان خود را ارزیابی کنند.

باید دانست که سرعت رشد همۀ بچه‌ها یکسان نیست و از این نمودارها باید به عنوان راهنمای کلی استفاده کرد.

مهم‌ترین عوامل موثر بر رشد کودکان:

   وزن موقع تولد                            تغذیه درست

   عامل وراثت                                 عوامل محیطی

مسائل عاطفی، روانی، بهداشتی و اجتماعی

پایش رشد ، بهترین وسیله برای پی بردن به کفایت تغذیه کودک و بهترین راه اطمینان یافتن از سلامت و رشد مطلوب او است. توزین منظم کودک، رسم منحنی رشد و اقدامات به موقع و لازم جهت بهبود وضعیت رشد کودک را پایش رشد می‌گویند.

 برای پایش رشد باید از کارت پایش رشد استفاده کرد که در حقیقت، آیندۀ سلامت کودک و اساس مراقبت از رشدِ او است. تغذیه در تمام عمر و به‌ویژه در ماه‌ها و سالهای اول زندگی بسیار مهم است و با پایش رشد کودک می‌توان به مناسب بودن نحوۀ تغذیه وی پی برد.

    بعد از ۶ ماهگی، نیازهای غذایی شیرخوار به تنهایی با شیر برآورده نمی‌شود و لازم است علاوه بر شیرمادر(یا شیرخشک)، تغذیه کودک با غذاهای نیمه‌جامد نیز شروع شود.

شروع تغذیه تکمیلی علاوه بر تأمین انرژی، دوران بسیار حساسی برای ایجاد عادات صحیح غذایی و استفاده از غذای سفره خانواده است.

 از سن ۶ ماهگی به بعد، شیرخوار علاوه بر شیرمادر ، به غذاهای سالم و مناسب، کم‌حجم و پرانرژی نیاز دارد.

این غذاها در شروع باید غلظتشان کمی بیشتر از شیرمادر باشد و به تدریج بر مقدار، غلظت و تنوع آنها افزوده شود تا شیرخوار بتواند ضمن آشنا شدن با قوام و مزۀ غذاها، به جویدن هم عادت کند.

همچنین نحوۀ استفاده از وسایل لازم برای غذاخوردن را بیاموزد تا کم‌کم بعد از یک‌سالگی بتواند از غذاهای سفره خانواده بر اساس رشد و تکامل خود استفاده نماید.

سن شروع تغذیه تکمیلی را پزشک کودکتان تعیین می‌کند. این سن می‌تواند بین ۴ تا ۶ ماهگی باشد.

پزشک شما با توجه به وزن بدو تولد، سن شیرخوار و تکامل وی، سن تغذیۀ تکمیلی را تعیین و به شما اعلام می‌کند.

سن شروع تغذیۀ تکمیلی برای هر شیرخوار، متفاوت بوده و مخصوص خودش بوده اما این زمان، بین ۴ تا ۶ ماهگی متفاوت است.

اگرغذای کمکی زودتر از موقع شروع شود سبب بروز وقایع  نامطلوب شده که سلامتی شیرخوار را به خطر
 می اندازد مانند بروز اسهال، کاهش ترشح شیر مادر، بروز حساسیت‌های غذایی و آسم، و خفگی.

ویژگی‌های غذای کمکی مناسب:

نرم و سهل‌الهضم باشد؛

 در دسترس بوده و تهیه آن آسان باشد؛

 با حجم کم، انرژی بیشتری نسبت به سایر غذاها داشته باشد؛

متناسب با عادات غذایی خانواده باشد؛

مقوی و مغذی باشد.

   یک قانون کلی در تغذیۀ تکمیلی وجود دارد و آن این است که حتماً از موادی استفاده شود که بعدها هم در سفرۀ خانواده وجود داشته باشد.

اصول شروع تغذیه تکمیلی:

– بعد از شیر مادر(یا شیرخشک) به شیرخوار خورانده شود؛

– غذاها به تدریح به برنامه اضافه شوند؛

– از یک نوع ماده غذایی ساده شروع شده و کم‌کم به ترکیبات پیچیده و چندتایی برسید؛

– از یک قاشق مرباخوری شروع و مقدار آن را به‌تدریج زیاد کنید؛

– بین اضافه‌کردن مواد غذایی مختلف، بین ۵تا۷ روز فاصله بگذارید؛

– از اضافه‌کردن مزه و چاشنی به غذای شیرخوار بپرهیزید.

– بیرون ریختن غذا از دهان و عدم استقبال شیرخوار از آن در اوایل تغذیه تکمیلی، دلیل بی‌میلی و دوست‌نداشتن کودک نیست بلکه آنچه مطرح است، مسئله فراگیری تغذیه و عادت به مزه و طعم خوراکی‌ها است.

نکات مهم:

یکی از اشتباهاتی که والدین مرتکب می‌شوند، این است که میل و اشتها و عادت‌های غذاخوردن بزرگسالان را به کودکان تحمیل می‌کنند.

میل و اشتهای کودکان متغیر است، آنها به آسانی دست از غذاخوردن می‌کشند و ممکن است تا چند روز یا حتی چند هفته، تنها به غذای خاصی تمایل نشان دهند.

 امّا اگر سعی کنید مواد غذایی متنوعی را (نه در طول یک دوره ۲۴ ساعته بلکه در طول یک دوره هفتگی) برای کودکتان تهیه کنید، او همه مواد غذایی مورد نیازش را دریافت خواهد کرد. اگر هم گاهی کودک شما غذایی را نپذیرفت، ناراحت نشوید چون احتمالاً در نوبت دیگری آن را با علاقه خواهد خورد.

از زمانی که کودکان شروع به غذاخوردن می‌کنند، به وعده‌ها یا میان وعده‌های متوالی اشتها نشان می‌دهند( وعده‌هایی کم‌حجم ولی با اندازه و رنگ‌های متنوع).

با استفاده از شکل‌های متنوع غذایی می‌توانید کودکان خود را تشویق کنید تا از غذاخوردن لذت ببرند، غذاهای جدید بخورند و زمان غذاخوردن برای آنها، به لحظات لذت‌بخش تبدیل شود.

خلاصه:

مادران گرامی توجه نمایند که شروع تغذیه تکمیلی و ادامه آن، نیاز به علاقه و عشق به این کار دارد. برای شروع غذا، دچار استرس نشوید و اجازه ندهید گفتگوهای اطرافیان، بر شما تاثیر بد بگذارند.

در هر مرحله از شروع و با ادامه غذای کمکی دچار مشکل شدید، حتما با پزشک کودکتان مشورت نمائید تا شما را راهنمایی کند.

تنها با یک کلیک، کتاب تغذیه تکمیلی شیرخواران را تهیه و از نکات مفید آن برای شروع و ادامه تغذیه فرزند دلبندتان استفاده کنید.