برونشیولیت یک عفونت شایع ریه در نوزادان و شیرخواران زیر دو سال است.
کودکان بزرگتر از دو سال معمولاً به برونشیولیت مبتلا نمی‌شوند.
برونشیولیت تقریباً همیشه توسط یک ویروس ایجاد می‌شود.
به طور معمول، زمان اوج برونشیولیت در ماه‌های زمستان است.
این بیماری باعث التهاب و احتقان در راه‌های هوایی کوچک (برونشیول‌ها) ریه می‌شود.
برونشیولیت با علائمی شبیه علائم سرماخوردگی شروع می شود، اما سپس به سرفه، خس خس سینه و گاهی مشکل در تنفس منجر می‌شود.
علائم برونشیولیت ممکن است چند روز تا چند هفته ادامه داشته باشد.
علایم:
در چند روز اول، علائم و نشانه‌های برونشیولیت مشابه علائم سرماخوردگی است مانند:
– آبریزش بینی
– گرفتگی بینی
– سرفه خفیف
– تب خفیف (که تب، همیشه وجود ندارد)
– سپس مشکل نفس کشیدن به صورت صدای سوت، هنگام بازدم کودک (خس خس سینه) به‌وجود می‌آید که می‌تواند دو تا چهار هفته طول بکشد.
– مشکل در تغذیه( به دلیل گرفتگی بینی)
– بسیاری از شیرخواران نیز به عفونت گوش (اوتیت میانی) مبتلا می‌شوند.
مکانیسم و علل بیماری:
برونشیولیت زمانی اتفاق می‌افتد که یک ویروس، برونشیول‌ها که کوچک‌ترین راه‌های هوایی در ریه‌ها هستند، را آلوده کند.
عفونت ویروسی باعث تورم و التهاب برونشیول‌ها می‌شود.
موکوس(مخاط) در این راه‌های هوایی جمع می‌شود و جریان آزادانه هوا را به داخل و خارج از ریه‌ها، دشوار می‌کند.
بیشتر موارد برونشیولیت توسط ویروس سنسیشیال تنفسی(RSV) ایجاد می‌شود.
این ویروس، کودکان زیر دو سال را درگیر می‌کند و به طور شایع، در فصل زمستان دیده می‌شود.
برونشیولیت همچنین می‌تواند توسط سایر ویروس‌ها، از جمله ویروس‌هایی که باعث آنفلوآنزا یا سرماخوردگی می‌شوند نیز ایجاد شود.
عفونت با Covid-19 هم می‌تواند سبب ایجاد برونشیولیت شود.
ویروس‌های ایجاد کنندۀ برونشیولیت، به راحتی پخش و از طریق سرفه، عطسه، ترشحات و قطرک‌های تنفسی، تماس با اشیا و ظروف و اسباب‌بازی و سپس تماس با چشم، بینی یا دهان، پخش و منتقل می‌شوند.
ریسک فاکتورهای(عوامل خطر) بروز برونشیولیت:
– شیرخواران کمتر از ۱۲ ماه( به ویژه زیر ۳ ماه)
– نوزادان نارس
– کودکان با بیماری زمینه‌ای قلبی یا ریوی
– نقص ایمنی
– تماس با دود سیگار
– عدم تغذیه با شیر مادر
– حضور کودک در مناطق شلوغ( مانند مهد کودک‌ها)
– بیماری‌های پیشرونده عصبی
عوارض:
– دهیدراسیون( از دست دادن آب بدن)
– آسپیراسیون نومونیا(عفونت ریه به دلیل ورود شیر و مواد غذایی به داخل ریه)
– سیانوز(کبودی) لب‌ها، ناخن‌ها و پوست
– آپنه( مکث‌های طولانی در تنفس) در نوزادان و شیرخواران کمتر از دو ماه
– اکسیژن رسانی پائین و ایست تنفسی
– نارسای شدید تنفسی
– عفونت باکتریال ثانویه
که درچنین مواردی، کودک شما نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد.
جلوگیری
از آنجایی که ویروس هایی که باعث برونشیولیت می‌شوند از فردی به فرد دیگر سرایت می‌کنند.
لذا یکی از بهترین راه‌های پیشگیری از آن، شستن مکرر دست ها است به خصوص قبل از دست زدن به نوزاد و در زمانی که سرماخوردگی یا سایر بیماری‌های تنفسی دارید.
اگر کودک شما مبتلا به برونشیولیت است، او را تا پایان بیماری در خانه نگه دارید تا از سرایت آن به دیگران جلوگیری کنید.
راه‌های دیگر برای جلوگیری از ابتلا به برونشیولیت:
– تماس با افرادی که تب یا سرماخوردگی دارند را محدود کنید
– سطوح را تمیز و ضد عفونی کنید
– جلوسرفه و عطسه را با دستمال بگیرید
– از لیوان نوشیدنی خود استفاده کنید
– دست ها را اغلب بشویید
– تغذیه با شیر مادر
– عدم مصرف دخانیات در اطراف کودک
واکسیناسیون:
هیچ واکسن خاصی برای شایعترین علت برونشیولیت( یعنی RSV) وجود ندارد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
– اگر خوردن و نوشیدن برای کودک دشوار است
– اگر کودک، به سختی نفس می‌کشد
– اگر شیرخوار، کمتر از سه ماه بوده و دارای ریسک فاکتورهای برونشیولیت می‌باشد(مانند نارسی، مشکلات قلبی و ریوی و…)
– صدای ویزینگ( خس‌خس) قابل سمع
– تاکی‌پنه( تنفس بسیار سریع و بیش از ۶۰ نفس در دقیقه) و به صورت کم عمق و سطحی
– تنفس سخت که به نظر می‌رسد که دنده ها درهنگام استنشاق کودک، به سمت داخل کشیده می‌شود( توکشیدگی قفسه سینه)
– بی حالی و عدم فعالیت و عدم گریه
– امتناع از نوشیدن کافی، یا نفس کشیدن خیلی سریع برای خوردن یا نوشیدن
– سیانوز( کبود و آبی شدن پوست، به خصوص لب‌ها و ناخن ها )
– ناله کردن کودک در هنگام استراحت
– وجود علایم برونشیت یا نومونیا
تشخیص:
تشخیص برونشیولیت بر اساس شرح حال و معاینه فیزیکی است.
اگر شک به عفونت میکروبی وجود دارد، انجام عکس ریه و آزمایش خون توصیه می‌شود.
وجود داشته باشد، آزمایشات اختصاصی کووید، انجام می‌شود.Covid-19اگر شک به عفونت با
درمان:
هیچ درمان اختصاصی برای برونشیولیت وجود ندارد.
بنابراین درمان، با هدف تسکین علائم و تا زمانی که عفونت برطرف شود، انجام می‌شود.
ادامه تغذیه با شیر مادر، استفاده از مایعات بیشتر، بازکردن بینی با قطره کلرور سدیم، پرهیز از هوای آلوده و به‌ویژه دود سیگار، از موارد درمان علامتی و حمایتی است.
اگر کودک تب دارد، از داروی استامینوفن براز کنترل تب استفاده کنید.
استفاده از داروهای ضد سرفه، خلط آورها( مانند برم هگزین)، ضد احتقان‌ها و کورتون‌ها تاثیری در درمان و سیر بیماری ندارند لذا توصیه نمی‌شوند.
استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها به ویژه آزیترومایسین، تاثیری در درمان بیماری ندارد لذا نباید مصرف شود( مگر اینکه عفونت با میکروبی وجود داشته باشد که به آزیترومایسین حساس باشد مانند کلامیدیا)
منابع:
